scm media player

niedziela, 8 lutego 2015

Szare Domy

Zastanawiałam się, o czym napisać tego posta. Nie musiałam szukać daleko - tak się składa, że Szare Domy są w mojej okolicy.

Kolonia spółdzielni mieszkaniowej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych "Szare Domy" - to dawna nazwa tego osiedla. Zostało ono zbudowane w latach 1928 (według niektórych stron 1929) - 1932, według projektu Jana Stefanowicza. W skład kolonii weszły dwa zespoły domów: między ulicą Łowicką i Fałata oraz między Fałata i Akacjową. Nazwa "Szare Domy" pochodzi od szarej cegły cementowej, którą obłożona jest elewacja. W czasie powstawania Kolonii ten rodzaj cegły był popularny budownictwie warszawskim.

Szare Domy i okolice, 1935 r.

Podwórze Rakowiecka. Zdjęcie z lat 30-tych XX w.



Budynki posiadają zwartą bryłę, prostą formę o układzie funkcjonalnym, są w stylu modernistycznym. Na wewnętrznym podwórku znajdował się i znajduje się nadal duży teren zielony.

Dla wygody mieszkańców, część budynków od strony ul.Rakowieckiej przeznaczono na sklepy. Miało to znaczenie szczególnie w pierwszych latach funkcjonowania Szarych Domów. Bliżej ul. Fałata mieścił się sklep spożywczy, a od Akacjowej kawiarnia "Ustronie" połączona z barem oferującym także obiady. To chyba właśnie "Ustronie" widać na poniższym zdjęciu. Dziś w tym miejscu znajduje się zakład fryzjerski.


Budynek Rakowiecka (front).  Zdjęcie z lat 30-tych XX w.


W tym samym budynku w suterenach zostały ulokowane pralnie. Środkowa część parteru została przeznaczona na obszerną salę zebrań, doświetloną zarówno od strony Rakowieckiej, jak i podwórza wielkimi oknami. Przedpołudniami używała jej prywatna szkoła powszechna działająca pod patronatem Spółdzielni (były to dwa osobne pomieszczenia). Po południu sala pełniła rolę miejsca spotkań mieszkańców.


Widoczny na tym zdjęciu biały łącznik został zbudowany jako ostatni. Zdjęcie z lat 30-tych XX w.

Budynek Rakowiecka (podwórze). Zdjęcie z lat 30-tych XX w.



Tak szare domy wyglądają dziś.
Basia K.

źródła:
wszystkie strony z dnia 08.02.2015 r.

Teatr Ateneum

    Założycielem teatru był Stefan Jaracz, aktor teatralny i filmowy, pisarz, publicysta; uznawany za jednego z największych polskich aktorów, nazywany "buntownikiem i marzycielem". Od początku istnienia teatru - to znaczy od 1928 roku - jego siedzibą jest budynek Związku Zawodowego Kolejarzy z 1927 roku. Teatr Ateneum znajduje się przy ulicy Stefana Jaracza 2, przed wojną była to ulica Czerwonego Krzyża 20.

                           
   


                                                        

    Co ciekawe, Teatr Ateneum stworzony został z myślą o rozpowszechnianiu kultury wśród robotniczego środowiska na Powiślu szybko stał się sceną młodej inteligencji, głównym teatrem Warszawy lat 30. Charakter teatru najlepiej oddają właśnie słowa Stefana Jaracza, który miał swoją sprecyzowaną , nowatorską wizję teatru. Pisał: „Nie ma teatru bez aktora. Najpiękniejszy utwór, najlepsza inscenizacja, najciekawsze dekoracje itd. – wszystko to się zawali, jeżeli sztuka aktorska będzie niżej poziomu.(…) Marzę o teatrze, gdzie autor, malarz, muzyk, inscenizator, reżyser i aktor porozumiewają się wspólnym językiem po to, aby w ostatecznym rezultacie porozumienia dzieło teatru zajaśniało pełnią wyrazu”. Uważał, że warszawska scena ma być: "żywa, aktualna, użyteczna". Dlatego też teatr nie bał się wystawiać odważnych sztuk, mimo ingerencji cenzury i ataków prasy. Pod koniec lat 30-tych XX wieku Teatr Ateneum zdobywał ogólnopolski rozgłos.


   Po drugiej wojnie światowej budynek został odbudowany. Uwzględniono nie tylko jego dawny wystrój, ale także zachowano jego idee. I choć zmieniały się czasy, a także wielokrotnie dyrektorzy Teatru Ateneum, nie zmieniło się to, że wciąż na jego deskach występują naprawdę świetni aktorzy.





Basia M.

      Źródła:
  • http://www.teatrateneum.pl/
  • http://culture.pl/pl/miejsce/teatr-ateneum-im-stefana-jaracza
  • http://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_Jaracz



  

Ogród Saski

Ogród Saski był miejscem randek, spacerów z wózkami, przechadzek.

Opiekunki w Ogrodzie Saskim, 1935 r.
 W okresie międzywojennym w ogrodzie znajdowało się nawet kąpielisko dla dzieci Polskiego Towarzystwa Higienicznego.

Przed 1939
Park okalało ogrodzenie, a wejść można było jedną z sześciu bram: od Królewskiej, z placu Żelaznej Bramy, od Żabiej, Niecałej, Fredry (dawniej Kotzebue), i pod kolumnadą pałacu Saskiego. Na noc bramy zamykano. Ogród nie był miejscem tak otwartym, jak obecne parki. Do parku nie wpuszczano żebraków, służących, żołnierzy na przepustkach oraz „osób w egzotycznych strojach” - chodziło tu o Żydów ubranych w chałaty. Tak więc do parku niestety nie każdy mógł wejść.

około 1927 (?), źródło: Kronika Warszawy nr 2/1927, autor: Z. Marcinkowski
Niestety duża część historycznych budynków nie przetrwała wojny. Ale to już temat na kolejnego posta.


Ogród Saski, Warszawa, lata 30-te, MHW


A na koniec jeszcze piosenka Grzesiuka „W Saskim Ogrodzie”.
 

 Basia K.

źródła:
http://robie-literowki.blogspot.com/2011/10/ogrod-saski.html 
http://warszawa.wikia.com/wiki/Ogr%C3%B3d_Saski 
http://www.banwar1944.eu/picture.php?id=174&l_id=0 
https://www.pinterest.com/pin/439312138624231863/ 
https://www.pinterest.com/pin/439312138624231827/ 
http://www.warszawa1939.pl/i.php?o=saski_brama 
http://www.warszawa1939.pl/index_arch_main.php?r1=saski_basen&r3=0 
https://www.youtube.com/watch?v=8GsQ4DoDfB0 
wszystkie strony 08.02.2015 r.



Kawiarnia "Mała Ziemiańska"


    "Mała Ziemiańska" to kultowa kawiarnia literacka okresu międzywojennego. Została założona w 1918 roku przy ulicy Mazowieckiej 12 w centrum Warszawy. Z czasem na terenie Warszawy powstało kilka filii kawiarni, jednak żadna z nich nie zdobyła takiej popularności. Swoją  nazwę zawdzięczała swojemu początkowo niewielkiej przestrzeni. Choć wnętrze było ciasne, gości nigdy nie brakowało. Lokal szybko stał się miejscem spotkań warszawskiej bohemy artystycznej. Odwiedzali ją aktorzy, poeci, literaci, malarze. Czasami odbywały się też występy muzyczne.

                          
                          


    Kawiarnia znana była nie tylko ze swojego artystycznego charakteru, ale także ze słynących na całe miasto świetnych ciastek, pączków i faworków ustawionych na ladzie. Goście zasiadali przy małych, okrągłych stolikach. Najsłynniejszy był stolik na półpięterku. Dlaczego? Po zamknięciu innej znanej kawiarni "Pod Pikadorem" stałymi gośćmi "Małej Ziemiańskiej" stali się członkowie literackiej grupy Skamander i to właśnie dla nich zarezerwowany był stolik. W skład tej grupy wchodzili: Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński, Antoni Słonimski i Jan Lechoń, Zaproszenie do stolika uchodziło za prawdziwy zaszczyt. Nie tylko rozmawiali o literaturze, ale także wspólnie żartowali, prezentowali swoje prace, czy dyskutowali o aktualnych wydarzeniach. Kobietami odwiedzającymi kawiarnię, zasiadającymi przy słynnym stoliku były między innymi aktorka Maria Morska, a także poetka Maria Pawlikowska-Jasnorzewska.

                              

                              

  Kamienica, w której mieściła się kawiarnia przetrwała pierwsze bombardowania Warszawy w 1939 roku, jednak budynek spłonął podczas Powstania Warszawskiego. Tak zakończyła się historia kawiarni. Mimo, że lokal nie przetrwał, zdobył ogromną sławę i wspominany jest do dziś. Teraz przy ulicy Mazowieckiej 12 znajduje się bar, jednak nie jest już znanym miejscem, jakim była "Ziemiańska" z okresu dwudziestolecia międzywojennego.


Basia M.

      Źródła:

  • http://pl.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%82a_Ziemia%C5%84ska
  • http://zientek.blog.pl/2013/09/17/o-malej-ziemianskiej-kultowej-kawiarni-literackiej-i-miejscu-spotkan-skamandrytow/
  • http://miejskasciezka.pl/#play







Źródła piosenek


PAST-a

PAST-a (inne formy PAST, Pasta, do 1922 roku Cedergren) jest pierwszym warszawskim wysokościowcem. Wybudowany został w stylu wczesnomodernistycznym, w latach 1907-1910 przy Zielnej 39. Zaprojektowany został przez Bronisława Borchowicz-Rogoyskiego i Izaaka Classona na zlecenie towarzystwa telefonicznego Cedergren. 

W 1922 roku przejęła go Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna- stąd wzięła się  skrótowa nazwa  budynku PAST oraz potoczna nazwa Pasta.


Jako pierwszy wysokościowiec w Warszawie Pasta była najwyższym warszawskim budynkiem aż do 1934 roku, w którym oddano do użytku Prudential. Ponadto w momencie oddania do użytku Pasta była najwyższym budynkiem w całym Imperium Rosyjskim.



Gmach Pasty został wybudowany w stylu wczesnomodernistycznym, nawiązując do romańsko-gotyckiej wieży wyraźnie wyróżniał się na tle reszty zabudowy miasta. Dziś możliwe jest oglądanie panoramy miasta z dachu, ale trzeba się na nie specjalnie umówić z właścicielem budynku.

Pasta została wybudowana jako ośmiopiętrowy budynek, ale po II wojnie światowej przeorganizowano wnętrze budowli tworząc w niej 11 pięter.


Gmach Pasty pełnił bardzo ważną rolę w powstaniu warszawskim. Przez pierwszą połowę sierpnia 1944 roku budynek zajmowali hitlerowcy dzięki czemu mogli z łatwością obserwować i ostrzeliwać Śródmieście Północne. Po wielokrotnych szturmach powstańcom z batalionu "Kiliński" udało się w końcu zająć Pastę. 

Budynek bardzo ucierpiał w wyniku II wojny światowej i został odbudowany dopiero na przełomie lat 50-tych i 60-tych XX wieku z nielicznymi zmianami. W 2000 roku budynek przekazano środowiskom kombatanckim, w których imieniu gmachem administruje Fundacja Polskiego Państwa Podziemnego. 


W 2003 roku na szczycie budynku umieszczono znak Polski Walczącej ma on 6 metrów wysokości i 4 metry szerokości. Wykonany został przez byłego żołnierza AK Jacka Cydzika jest wykonany z pozłacanego aluminium i po zapadnięciu zmroku zostaje podświetlany.


Na fasadzie budynku są umieszczone 4 tablice pamiątkowe: pierwsza o historii gmachu Pasty, druga upamiętniająca pułkownika Czesława Cywińskiego "Skowronka", trzecia informuje o zwycięskiej walce młodzieżowego batalionu AL nad hitlerowcami i czwarta na zdjęciu powyżej upamiętnia zdobycie gmachu przez batalion "Kiliński" 20 sierpnia 1944 roku.

Alicja J.

Źródła:
  • https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTsaE4MsMq-Kl2p2IvB98NrqAfZqoXOLtjPIcQmKMJaHQne0PNEag
  • http://www.kulturalna.warszawa.pl/pi/21850_901153e10.jpg
  • http://cdn2.netpr.pl/file/attachment/11376/75/budynek-past.jpg?download=false
  • http://mw2.google.com/mw-panoramio/photos/medium/4420404.jpg
  • http://www.studiopiktogram.pl/foto%20piktogram/katalog/polska/warszawa/0171_warszawa.jpg
  • http://vignette3.wikia.nocookie.net/warszawa/images/7/72/PAST-a_(tablica_pamiatkowa,_batalion_Kilinski).JPG/revision/latest/scale-to-width/516?cb=20080920204346
  • http://warszawa.wikia.com/wiki/PAST

Czekolada Jedyna

Poprzednio pisałam o Domie Wedla. Nie odchodząc za daleko od czekoladowego tematu, czas na kilka słów o wedlowskiej czekoladzie Jedynej.


Z tyłu tabliczki tej czekolady czytamy: „Kiedy w 1930 roku powstała czekolada Jedyna nikt nie przypuszczał, że tyle pokoleń będzie się nią nieustannie zachwycać i delektować. Prawdziwa duma Wedla.”

Emil Wedel bardzo dbał o wygląd opakowań oraz reklam, zlecając ich projekt najlepszym polskim artystom, takim jak Zofia Stryjeńska lub Tadeusz Gronowski. Ich projekty przez długi czas zdobiły słodkie produkty, takie jak czekolady czy bombonierki. Wyjątkowym przykładem jest opakowanie czekolady Jedyna - obecnej w ofercie firmy aż do dziś.




Basia K.

źródła:
 http://www.wedelpijalnie.pl/pl/o-nas/czy-wiesz-ze
http://kobieta.gazeta.pl/kobieta/1,140724,16733134,Firma_pachnaca_czekolada___historia_marki_Wedel.html
http://pawitom.blogspot.com/2013/08/czekolada-na-drugie-sniadanie-czyli.html
wszystkie strony z dnia 08.02.2015 r.
zdjęcia własne