scm media player

niedziela, 8 lutego 2015

Szare Domy

Zastanawiałam się, o czym napisać tego posta. Nie musiałam szukać daleko - tak się składa, że Szare Domy są w mojej okolicy.

Kolonia spółdzielni mieszkaniowej Ministerstwa Spraw Wewnętrznych "Szare Domy" - to dawna nazwa tego osiedla. Zostało ono zbudowane w latach 1928 (według niektórych stron 1929) - 1932, według projektu Jana Stefanowicza. W skład kolonii weszły dwa zespoły domów: między ulicą Łowicką i Fałata oraz między Fałata i Akacjową. Nazwa "Szare Domy" pochodzi od szarej cegły cementowej, którą obłożona jest elewacja. W czasie powstawania Kolonii ten rodzaj cegły był popularny budownictwie warszawskim.

Szare Domy i okolice, 1935 r.

Podwórze Rakowiecka. Zdjęcie z lat 30-tych XX w.



Budynki posiadają zwartą bryłę, prostą formę o układzie funkcjonalnym, są w stylu modernistycznym. Na wewnętrznym podwórku znajdował się i znajduje się nadal duży teren zielony.

Dla wygody mieszkańców, część budynków od strony ul.Rakowieckiej przeznaczono na sklepy. Miało to znaczenie szczególnie w pierwszych latach funkcjonowania Szarych Domów. Bliżej ul. Fałata mieścił się sklep spożywczy, a od Akacjowej kawiarnia "Ustronie" połączona z barem oferującym także obiady. To chyba właśnie "Ustronie" widać na poniższym zdjęciu. Dziś w tym miejscu znajduje się zakład fryzjerski.


Budynek Rakowiecka (front).  Zdjęcie z lat 30-tych XX w.


W tym samym budynku w suterenach zostały ulokowane pralnie. Środkowa część parteru została przeznaczona na obszerną salę zebrań, doświetloną zarówno od strony Rakowieckiej, jak i podwórza wielkimi oknami. Przedpołudniami używała jej prywatna szkoła powszechna działająca pod patronatem Spółdzielni (były to dwa osobne pomieszczenia). Po południu sala pełniła rolę miejsca spotkań mieszkańców.


Widoczny na tym zdjęciu biały łącznik został zbudowany jako ostatni. Zdjęcie z lat 30-tych XX w.

Budynek Rakowiecka (podwórze). Zdjęcie z lat 30-tych XX w.



Tak szare domy wyglądają dziś.
Basia K.

źródła:
wszystkie strony z dnia 08.02.2015 r.

Teatr Ateneum

    Założycielem teatru był Stefan Jaracz, aktor teatralny i filmowy, pisarz, publicysta; uznawany za jednego z największych polskich aktorów, nazywany "buntownikiem i marzycielem". Od początku istnienia teatru - to znaczy od 1928 roku - jego siedzibą jest budynek Związku Zawodowego Kolejarzy z 1927 roku. Teatr Ateneum znajduje się przy ulicy Stefana Jaracza 2, przed wojną była to ulica Czerwonego Krzyża 20.

                           
   


                                                        

    Co ciekawe, Teatr Ateneum stworzony został z myślą o rozpowszechnianiu kultury wśród robotniczego środowiska na Powiślu szybko stał się sceną młodej inteligencji, głównym teatrem Warszawy lat 30. Charakter teatru najlepiej oddają właśnie słowa Stefana Jaracza, który miał swoją sprecyzowaną , nowatorską wizję teatru. Pisał: „Nie ma teatru bez aktora. Najpiękniejszy utwór, najlepsza inscenizacja, najciekawsze dekoracje itd. – wszystko to się zawali, jeżeli sztuka aktorska będzie niżej poziomu.(…) Marzę o teatrze, gdzie autor, malarz, muzyk, inscenizator, reżyser i aktor porozumiewają się wspólnym językiem po to, aby w ostatecznym rezultacie porozumienia dzieło teatru zajaśniało pełnią wyrazu”. Uważał, że warszawska scena ma być: "żywa, aktualna, użyteczna". Dlatego też teatr nie bał się wystawiać odważnych sztuk, mimo ingerencji cenzury i ataków prasy. Pod koniec lat 30-tych XX wieku Teatr Ateneum zdobywał ogólnopolski rozgłos.


   Po drugiej wojnie światowej budynek został odbudowany. Uwzględniono nie tylko jego dawny wystrój, ale także zachowano jego idee. I choć zmieniały się czasy, a także wielokrotnie dyrektorzy Teatru Ateneum, nie zmieniło się to, że wciąż na jego deskach występują naprawdę świetni aktorzy.





Basia M.

      Źródła:
  • http://www.teatrateneum.pl/
  • http://culture.pl/pl/miejsce/teatr-ateneum-im-stefana-jaracza
  • http://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_Jaracz



  

Ogród Saski

Ogród Saski był miejscem randek, spacerów z wózkami, przechadzek.

Opiekunki w Ogrodzie Saskim, 1935 r.
 W okresie międzywojennym w ogrodzie znajdowało się nawet kąpielisko dla dzieci Polskiego Towarzystwa Higienicznego.

Przed 1939
Park okalało ogrodzenie, a wejść można było jedną z sześciu bram: od Królewskiej, z placu Żelaznej Bramy, od Żabiej, Niecałej, Fredry (dawniej Kotzebue), i pod kolumnadą pałacu Saskiego. Na noc bramy zamykano. Ogród nie był miejscem tak otwartym, jak obecne parki. Do parku nie wpuszczano żebraków, służących, żołnierzy na przepustkach oraz „osób w egzotycznych strojach” - chodziło tu o Żydów ubranych w chałaty. Tak więc do parku niestety nie każdy mógł wejść.

około 1927 (?), źródło: Kronika Warszawy nr 2/1927, autor: Z. Marcinkowski
Niestety duża część historycznych budynków nie przetrwała wojny. Ale to już temat na kolejnego posta.


Ogród Saski, Warszawa, lata 30-te, MHW


A na koniec jeszcze piosenka Grzesiuka „W Saskim Ogrodzie”.
 

 Basia K.

źródła:
http://robie-literowki.blogspot.com/2011/10/ogrod-saski.html 
http://warszawa.wikia.com/wiki/Ogr%C3%B3d_Saski 
http://www.banwar1944.eu/picture.php?id=174&l_id=0 
https://www.pinterest.com/pin/439312138624231863/ 
https://www.pinterest.com/pin/439312138624231827/ 
http://www.warszawa1939.pl/i.php?o=saski_brama 
http://www.warszawa1939.pl/index_arch_main.php?r1=saski_basen&r3=0 
https://www.youtube.com/watch?v=8GsQ4DoDfB0 
wszystkie strony 08.02.2015 r.



Kawiarnia "Mała Ziemiańska"


    "Mała Ziemiańska" to kultowa kawiarnia literacka okresu międzywojennego. Została założona w 1918 roku przy ulicy Mazowieckiej 12 w centrum Warszawy. Z czasem na terenie Warszawy powstało kilka filii kawiarni, jednak żadna z nich nie zdobyła takiej popularności. Swoją  nazwę zawdzięczała swojemu początkowo niewielkiej przestrzeni. Choć wnętrze było ciasne, gości nigdy nie brakowało. Lokal szybko stał się miejscem spotkań warszawskiej bohemy artystycznej. Odwiedzali ją aktorzy, poeci, literaci, malarze. Czasami odbywały się też występy muzyczne.

                          
                          


    Kawiarnia znana była nie tylko ze swojego artystycznego charakteru, ale także ze słynących na całe miasto świetnych ciastek, pączków i faworków ustawionych na ladzie. Goście zasiadali przy małych, okrągłych stolikach. Najsłynniejszy był stolik na półpięterku. Dlaczego? Po zamknięciu innej znanej kawiarni "Pod Pikadorem" stałymi gośćmi "Małej Ziemiańskiej" stali się członkowie literackiej grupy Skamander i to właśnie dla nich zarezerwowany był stolik. W skład tej grupy wchodzili: Julian Tuwim, Jarosław Iwaszkiewicz, Kazimierz Wierzyński, Antoni Słonimski i Jan Lechoń, Zaproszenie do stolika uchodziło za prawdziwy zaszczyt. Nie tylko rozmawiali o literaturze, ale także wspólnie żartowali, prezentowali swoje prace, czy dyskutowali o aktualnych wydarzeniach. Kobietami odwiedzającymi kawiarnię, zasiadającymi przy słynnym stoliku były między innymi aktorka Maria Morska, a także poetka Maria Pawlikowska-Jasnorzewska.

                              

                              

  Kamienica, w której mieściła się kawiarnia przetrwała pierwsze bombardowania Warszawy w 1939 roku, jednak budynek spłonął podczas Powstania Warszawskiego. Tak zakończyła się historia kawiarni. Mimo, że lokal nie przetrwał, zdobył ogromną sławę i wspominany jest do dziś. Teraz przy ulicy Mazowieckiej 12 znajduje się bar, jednak nie jest już znanym miejscem, jakim była "Ziemiańska" z okresu dwudziestolecia międzywojennego.


Basia M.

      Źródła:

  • http://pl.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%82a_Ziemia%C5%84ska
  • http://zientek.blog.pl/2013/09/17/o-malej-ziemianskiej-kultowej-kawiarni-literackiej-i-miejscu-spotkan-skamandrytow/
  • http://miejskasciezka.pl/#play







Źródła piosenek


PAST-a

PAST-a (inne formy PAST, Pasta, do 1922 roku Cedergren) jest pierwszym warszawskim wysokościowcem. Wybudowany został w stylu wczesnomodernistycznym, w latach 1907-1910 przy Zielnej 39. Zaprojektowany został przez Bronisława Borchowicz-Rogoyskiego i Izaaka Classona na zlecenie towarzystwa telefonicznego Cedergren. 

W 1922 roku przejęła go Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna- stąd wzięła się  skrótowa nazwa  budynku PAST oraz potoczna nazwa Pasta.


Jako pierwszy wysokościowiec w Warszawie Pasta była najwyższym warszawskim budynkiem aż do 1934 roku, w którym oddano do użytku Prudential. Ponadto w momencie oddania do użytku Pasta była najwyższym budynkiem w całym Imperium Rosyjskim.



Gmach Pasty został wybudowany w stylu wczesnomodernistycznym, nawiązując do romańsko-gotyckiej wieży wyraźnie wyróżniał się na tle reszty zabudowy miasta. Dziś możliwe jest oglądanie panoramy miasta z dachu, ale trzeba się na nie specjalnie umówić z właścicielem budynku.

Pasta została wybudowana jako ośmiopiętrowy budynek, ale po II wojnie światowej przeorganizowano wnętrze budowli tworząc w niej 11 pięter.


Gmach Pasty pełnił bardzo ważną rolę w powstaniu warszawskim. Przez pierwszą połowę sierpnia 1944 roku budynek zajmowali hitlerowcy dzięki czemu mogli z łatwością obserwować i ostrzeliwać Śródmieście Północne. Po wielokrotnych szturmach powstańcom z batalionu "Kiliński" udało się w końcu zająć Pastę. 

Budynek bardzo ucierpiał w wyniku II wojny światowej i został odbudowany dopiero na przełomie lat 50-tych i 60-tych XX wieku z nielicznymi zmianami. W 2000 roku budynek przekazano środowiskom kombatanckim, w których imieniu gmachem administruje Fundacja Polskiego Państwa Podziemnego. 


W 2003 roku na szczycie budynku umieszczono znak Polski Walczącej ma on 6 metrów wysokości i 4 metry szerokości. Wykonany został przez byłego żołnierza AK Jacka Cydzika jest wykonany z pozłacanego aluminium i po zapadnięciu zmroku zostaje podświetlany.


Na fasadzie budynku są umieszczone 4 tablice pamiątkowe: pierwsza o historii gmachu Pasty, druga upamiętniająca pułkownika Czesława Cywińskiego "Skowronka", trzecia informuje o zwycięskiej walce młodzieżowego batalionu AL nad hitlerowcami i czwarta na zdjęciu powyżej upamiętnia zdobycie gmachu przez batalion "Kiliński" 20 sierpnia 1944 roku.

Alicja J.

Źródła:
  • https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTsaE4MsMq-Kl2p2IvB98NrqAfZqoXOLtjPIcQmKMJaHQne0PNEag
  • http://www.kulturalna.warszawa.pl/pi/21850_901153e10.jpg
  • http://cdn2.netpr.pl/file/attachment/11376/75/budynek-past.jpg?download=false
  • http://mw2.google.com/mw-panoramio/photos/medium/4420404.jpg
  • http://www.studiopiktogram.pl/foto%20piktogram/katalog/polska/warszawa/0171_warszawa.jpg
  • http://vignette3.wikia.nocookie.net/warszawa/images/7/72/PAST-a_(tablica_pamiatkowa,_batalion_Kilinski).JPG/revision/latest/scale-to-width/516?cb=20080920204346
  • http://warszawa.wikia.com/wiki/PAST

Czekolada Jedyna

Poprzednio pisałam o Domie Wedla. Nie odchodząc za daleko od czekoladowego tematu, czas na kilka słów o wedlowskiej czekoladzie Jedynej.


Z tyłu tabliczki tej czekolady czytamy: „Kiedy w 1930 roku powstała czekolada Jedyna nikt nie przypuszczał, że tyle pokoleń będzie się nią nieustannie zachwycać i delektować. Prawdziwa duma Wedla.”

Emil Wedel bardzo dbał o wygląd opakowań oraz reklam, zlecając ich projekt najlepszym polskim artystom, takim jak Zofia Stryjeńska lub Tadeusz Gronowski. Ich projekty przez długi czas zdobiły słodkie produkty, takie jak czekolady czy bombonierki. Wyjątkowym przykładem jest opakowanie czekolady Jedyna - obecnej w ofercie firmy aż do dziś.




Basia K.

źródła:
 http://www.wedelpijalnie.pl/pl/o-nas/czy-wiesz-ze
http://kobieta.gazeta.pl/kobieta/1,140724,16733134,Firma_pachnaca_czekolada___historia_marki_Wedel.html
http://pawitom.blogspot.com/2013/08/czekolada-na-drugie-sniadanie-czyli.html
wszystkie strony z dnia 08.02.2015 r.
zdjęcia własne

Prudential

Prudential to wieżowiec usytuowany w śródmieściu na rogu Świętokrzyskiej i placu Powstańców Warszawy. Do 2002 roku był siedzibą Hotelu Warszawa.


Budynek ten, został wybudowany w stylu art deco, w latach 1931-1934 przy ówczesnym placu Napoleona. Znajdowały się w nim luksusowe apartamenty oraz siedziba angielskiego Towarzystwa Ubezpieczeniowego Prudential.


Budynek zaprojektował Marcin Weinfeld, a projekt metalowej konstrukcji ustawionej na fundamentach biurowca jest autorstwa Stefana Bryły i Wenczesława Poniża.

W 1937 roku na 16 piętrze budynku rozpoczęła działalność Eksperymentalna Stacja Telewizyjna, wtedy właśnie na dachu  zamontowano 27-metrową antenę nadawczą. W październiku 1938 roku stacja ta zaczęła emitować próbne programy.



Prudential mierzy 66 metrów wysokości, co w Przedwojennej Warszawie czyniło go najwyższym budynkiem. Przez swoją wysokość bardzo ucierpiał podczas II wojny światowej. We wrześniu 1939 roku spłonął w wyniku niemieckiego ostrzału. W czasie powstania warszawskiego budynek był zajęty przez powstańców, którzy z okien ostrzeliwali gmach Poczty Głównej zajęty przez Niemców. Na szczycie Prudential przez wszystkie dni powstania powiewała flaga Polski. W sierpniu 1944 roku budynek został trafiony z moździerza Ziu. Na szczęście dzięki trwałej, stabilnej konstrukcji Prudential stoi do dziś.

Po wojnie wieżowiec zaczęto odbudowywać, niestety nadając mu socrealistyczny charakter. W 1954 roku otwarto w nim Hotel Warszawa, który działał tam , aż do 2002 roku. Obecnie Prudential przechodzi remont generalny, który a na celu przywrócenie mu dawnego stylu art deco i pozbycie się elementów socrealistycznych.


Alicja J.



Źródła:
  • http://i337.photobucket.com/albums/n368/jerzybor/Warszawa513.jpg
  • http://grafik.rp.pl/grafika2/225822,232102,9.jpg
  • http://mojawawa.blox.pl/resource/645pxPrudential_Building_Warsaw_1945.jpg
  • http://www.sppw1944.org/powstanie/wola/p41.jpg
  • Chuścicki Juliusz, Rottermund Andrzej, "Atlas Architektury Warszawy", Warszawa 1977, Wydawnictwo Arkady
  • http://warszawa.wikia.com/wiki/Prudential
  • http://www.muzeumwp.pl/emwpaedia/mozdzierz-samobiezny-karl-gerat-040.php

Dom bez Kantów

Właściwie Dom Funduszu Kwaterunku Wojskowego. Usytułowany jest na rogu  Królewskiej nr.2 i Krakowskiego przedmieścia nr. 11. Jest uważany za wybitny przykład modernizmu.


 Gmach Domu bez Kantów został wzniesiony w latach 1932-1935 w miejscu dawnych Kuźni Saskich wg. projektu Czesława Przybylskiego z konstrukcją zaprojektowana przez Stefana Bryłę. 

Uważa się, że potoczna nazwa budynku- Dom bez Kantu wzięła się żądania Józefa Piłsudzkiego aby gmach ten został wybudowany "bez kantów". Piłsudzki miał na myśli machlojki finansowe, architekci natomiast zrozumieli go opacznie i wybudowali budynek o zaokrąglonych narożnikach- bez kantów.


Budynek przetrwał II wojnę światową bez poważniejszych zniszczeń, mimo to nosi na sobie do dziś ślady kul. Przez wiele lat ściany Domu bez Kantów były porośnięte dzikim winem, które z czasem usunięto.

W 2008 roku budynek został odrestaurowany, padł także pomysł aby posadzic na nim bluszcz, ale mieszkańcy sprzeciwili się temu pomysłowi twierdząc, że po jego pnączach bendą wspinać się szczury. Do dziś na Domu bez Kantów zachowały się haki podwierzszające kiedyś trakcję tramwajową.




Alicja J.



Żródła:
  • http://vignette1.wikia.nocookie.net/warszawa/images/4/4b/Dom_bez_Kant%C3%B3w.JPG/revision/latest?cb=20130331094437
  • http://warszawa.wikia.com/wiki/Dom_bez_Kant%C3%B3w
  • http://www.jpilsudski.org/images/stories/grafiki_w_artykulach/Anegdoty/dom-bez-kantow-warszawa.jpg
  • http://i56.tinypic.com/o9hj6b.jpg
  • https://encrypted-tbn2.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcQ-YdAjjgimf4EPO8qPxGllcLTV_QKjnOWCgyfK6Qt_nZCcdu7s
  • http://warszawa.gosc.pl/files/13/09/04/282386_6269190_34.jpg
  • Szwankowski Eugeniusz, " Warszawa, rozwój urbanistyczny i architektoniczny", Warszawa 1952, Państwowe Wydawnictwa Techniczne
  • Chuścicki Juliusz, Rottermund Andrzej, "Atlas Architektury Warszawy", Warszawa 1977, Wydawnictwo Arkady

sobota, 7 lutego 2015

Dom Wedla

To pierwszy wpis na naszym blogu. Mam nadzieję, że na dobry początek. Panie i Panowie, przed Wami: Dom Wedla!

Kamienica ta znajduje się na rogu ulicy Puławskiej i Madalińskiego. Powstała w latach 1935-1936, zbudowana dla Emila Wedla według projektu Juliusza Żórawskiego. Architekt ten, nazywany polskim Le Corbusierem jest również autorem takich realizacji jak Kino Femina czy żoliborski Szklany Dom. Budynek można uznać za kwintesencję modernizmu, jako jeden z pierwszych został zbudowany na bazie spawanego szkieletu ze stalowych belek.




Żórawski szczególnie pilnował układania szlachetnych tynków na zewnątrz budynku.
- Przyjeżdżał w nocy i świecąc latarką, sprawdzał, czy są równe - wspomina prof. Olszewski.

Pierwotnie, zgodnie z założeniami nowoczesnej architektury modernizmu, parter był wolny dzięki uniesieniu budynku na filarach. Jednak w latach 60 XX w. został zabudowany. W holu budynku można ujrzeć malowidło Zofii Stryjeńskiej pt. „Taniec góralski”.

Pierwotnie na podwórzu znajdowała się prostokątna sadzawka oraz rzeźba autorstwa Stanisława Komaszewskiego pt. „Sielanka” lub „Koziołek”. Obecnie już jej tam nie ma.



Budynek został przykryty płaskim dachem, a na jego narożniku do dziś znajduje się charakterystyczna kratownica, osłaniająca taras. Na niej wisiał jeszcze przed wojną neon E. WEDEL CZEKOLADA.

Na rogu kamienicy istniał sklep firmowy E.Wedla. Obecnie w tym samym miejscu jest piekarnia. Warto do niej wejść, ponieważ w środku zachowało się oryginalne przedwojenne wnętrze sklepu! Nad wejściem widoczna jest również historyczna płaskorzeźba „Tygrys” nazywana również „Lwicą”, której autorem jest Komaszewski, ten sam, co stworzył rzeźbę z podwórka.

Jakiś czas temu, gdy moja rodzina szukała mieszkania, odwiedziliśmy jedno, właśnie w tej kamienicy, ponieważ było na sprzedaż. Miało dużo pokoi. Nie mieszkamy tam, ale miło było poczuć od środka atmosferę tego budynku.

Istnieje też pewna tajemnicza ciekawostka związana z tym miejscem. W Domu Wedla, czyli na Puławskiej 28, nie ma mieszkania numer 13. Z 12 przeskakuje od razu na 14. Sądząc po zachowanych przedwojennych tabliczkach, taki układ istniał już od początku. Dom jest realizacją Przedsiębiorstwa Robót Budowlanych Budownictwo Sp. z o.o. należącej do Romana Sobieszka. W innych kamienicach wzniesionych przez tą firmę również nie ma lokali o numerze 13.

A tak Dom Wedla wygląda obecnie:


Basia K.


źródła:

http://warszawa.wikia.com/wiki/Dom_Wedla
https://pl.wikipedia.org/wiki/Dom_Wedla
http://warszawa.gazeta.pl/warszawa/1,34889,6284192,Sknocili_Dom_Wedla_na_Mokotowie.html
http://warszawa.wikia.com/wiki/Juliusz_%C5%BB%C3%B3rawski
http://www.warsawtour.pl/zabytki-i-inne-atrakcje/dom-wedla-161202.html
http://findout.waw.pl/dom_wedla-article-pl-72.html
http://odkrywcawarszawy.blogspot.com/2013/07/budynek-wedla-ul-puawska-28.html
http://warszawa.fotopolska.eu/441740,foto.html
http://www.warszawa1939.pl/index_arch_main.php?r1=pulawska_28&r3=0
http://ksiazki.onet.pl/wiadomosci/bylismy-nowoczesni/w52wx
 wszystkie źródła z dnia 07.02.2015r.

O blogu

Cześć! Nazywamy się Ala, Basia i Basia. Robimy szkolny projekt „ Ślady dwudziestolecia międzywojennego we współczesnej Warszawie”. Ten blog będzie owocem naszej pracy. Zaczynamy!