PAST-a

PAST-a (inne formy PAST, Pasta, do 1922 roku Cedergren) jest pierwszym warszawskim wysokościowcem. Wybudowany został w stylu wczesnomodernistycznym, w latach 1907-1910 przy Zielnej 39. Zaprojektowany został przez Bronisława Borchowicz-Rogoyskiego i Izaaka Classona na zlecenie towarzystwa telefonicznego Cedergren. 

W 1922 roku przejęła go Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna- stąd wzięła się  skrótowa nazwa  budynku PAST oraz potoczna nazwa Pasta.

Jako pierwszy wysokościowiec w Warszawie Pasta była najwyższym warszawskim budynkiem aż do 1934 roku, w którym oddano do użytku Prudential. Ponadto w momencie oddania do użytku Pasta była najwyższym budynkiem w całym Imperium Rosyjskim.

Gmach Pasty został wybudowany w stylu wczesnomodernistycznym, nawiązując do romańsko-gotyckiej wieży wyraźnie wyróżniał się na tle reszty zabudowy miasta. Dziś możliwe jest oglądanie panoramy miasta z dachu, ale trzeba się na nie specjalnie umówić z właścicielem budynku.

Pasta została wybudowana jako ośmiopiętrowy budynek, ale po II wojnie światowej przeorganizowano wnętrze budowli tworząc w niej 11 pięter.

Gmach Pasty pełnił bardzo ważną rolę w powstaniu warszawskim. Przez pierwszą połowę sierpnia 1944 roku budynek zajmowali hitlerowcy dzięki czemu mogli z łatwością obserwować i ostrzeliwać Śródmieście Północne. Po wielokrotnych szturmach powstańcom z batalionu "Kiliński" udało się w końcu zająć Pastę. 

Budynek bardzo ucierpiał w wyniku II wojny światowej i został odbudowany dopiero na przełomie lat 50-tych i 60-tych XX wieku z nielicznymi zmianami. W 2000 roku budynek przekazano środowiskom kombatanckim, w których imieniu gmachem administruje Fundacja Polskiego Państwa Podziemnego. 

W 2003 roku na szczycie budynku umieszczono znak Polski Walczącej ma on 6 metrów wysokości i 4 metry szerokości. Wykonany został przez byłego żołnierza AK Jacka Cydzika jest wykonany z pozłacanego aluminium i po zapadnięciu zmroku zostaje podświetlany.

Na fasadzie budynku są umieszczone 4 tablice pamiątkowe: pierwsza o historii gmachu Pasty, druga upamiętniająca pułkownika Czesława Cywińskiego "Skowronka", trzecia informuje o zwycięskiej walce młodzieżowego batalionu AL nad hitlerowcami i czwarta na zdjęciu powyżej upamiętnia zdobycie gmachu przez batalion "Kiliński" 20 sierpnia 1944 roku.

Alicja J.

Źródła:

• https://encrypted-tbn3.gstatic.com/images?q=tbn:ANd9GcTsaE4MsMq-Kl2p2IvB98NrqAfZqoXOLtjPIcQmKMJaHQne0PNEag
• http://www.kulturalna.warszawa.pl/pi/21850_901153e10.jpg
• http://cdn2.netpr.pl/file/attachment/11376/75/budynek-past.jpg?download=false
• http://mw2.google.com/mw-panoramio/photos/medium/4420404.jpg
• http://www.studiopiktogram.pl/foto%20piktogram/katalog/polska/warszawa/0171_warszawa.jpg
• http://vignette3.wikia.nocookie.net/warszawa/images/7/72/PAST-a_(tablica_pamiatkowa,_batalion_Kilinski).JPG/revision/latest/scale-to-width/516?cb=20080920204346
• http://warszawa.wikia.com/wiki/PAST